Elizabeth Hammer, người phụ trách mảng Tranh Trung Quốc Cổ điển và Hiện đại tại Christie New York giải thích tại sao các chủ đề và kỹ thuật lâu đời của hội họa Trung Hoa lại có thể tiếp tục phát triển mạnh mẽ, điều này đã được chứng minh bằng rất nhiều những buổi đấu giá đã qua và sắp tới.
Quả thực có sự nhầm lẫn trong thể loại được gọi là tranh Trung Quốc truyền thống. Các tác phẩm trong lĩnh vực này bao gồm tranh cổ điển có từ trước thế kỷ 20 cho đến các bức tranh đương đại, tất cả đều được vẽ theo một số chủ đề, vật liệu và kỹ thuật đã tồn tại từ rất lâu.
Các nghệ sĩ sử dụng màu mực và màu nước trên giấy hoặc lụa để tạo ra các hoạt cảnh truyền thống thường dùng để miêu tả phong cảnh. Ngoài ra, các chủ đề được sử dụng rất hiếm khi độc đáo, mà là chỉ biến thể của các sáng tác trước đó, tiếp tục một chuỗi lịch sử vững chắc. Sự khác biệt ở đây lại nằm trong các chi tiết.
Elizabeth Hammer cho biết: “Có một mối quan hệ rất mạnh mẽ giữa quá khứ và tương lai trong tranh truyền thống Trung Quốc. Người xưa đã dạy rằng nếu bạn đưa ra một sản phẩm mà không biết rõ những gì đã được đưa ra trước bạn, thì sản phẩm của bạn hoàn toàn không có cơ sở,” Hammer giải thích. “Tranh truyền thống có mối liên hệ chặt chẽ hơn với quá khứ so với xu hướng nghệ thuật toàn cầu.”
- Tính xác thực là vô cùng quan trọng:
Yu Fei’an (1888-1959), Cặp chim trên cành hoa mận, mùa đông, năm wuyin (1938). 25¾ x 13¼ in (65,5 x 33,8 cm). Ước tính: $ 40,000-60,000. Bức tranh được đưa ra tại buổi đấu giá Tranh Trung Quốc Quý vào ngày 20 tháng 3 năm 2018 tại Christie’s New York
Do các họa sĩ truyền thống Trung Quốc học nghề bằng cách sao chép lại các bậc thầy trước đó, rất khó để có thể phân biệt một bản gốc từ một bản sao, đặc biệt là nếu tác phẩm đó đã rất cũ. Ngay cả khi các nghệ sĩ không cố ý tạo ra một bản giả, bản sao vẫn có thể bị nhầm lẫn với một bản gốc tại một số điểm.
Kết quả là, ngay cả các chuyên gia cũng gặp khó khăn trong việc đảm bảo tính xác thực. Hammer nói đùa rằng nếu bạn có năm chuyên gia trong một căn phòng, họ sẽ đưa ra bảy ý kiến khác nhau về một bức tranh. Cô nói: “Không có đường tắt tới việc kết luận về tính xác thực. Việc đó đòi hỏi rất nhiều thời gian và nghiên cứu, tuy nhiên nó chủ yếu vẫn là chủ quan.”
Hammer nói rằng mặc dù những bức tranh cổ điển có giá trị rất cao, cách tìm hiểu dễ nhất là có được một bức tranh truyền thống Trung Quốc mà nó kết nối trực tiếp với người nghệ sĩ đã tạo ra nó. Vì vậy, các bức tranh được thực hiện trong các triều đại nhà Tống, nhà Nguyên và nhà Minh tiếp tục được các nhà sưu tập thèm muốn.
Trong vài năm qua, những tác phẩm hấp dẫn nhất là những tác phẩm thuộc sở hữu hoặc được thực hiện cho triều đình vào thế kỷ 18 của Hoàng đế Càn Long, người đã có công tập hợp được một trong những bộ sưu tập nghệ thuật lớn nhất thế giới. Trong những tác phẩm mà được xác nhận bởi con dấu thuộc những nhà sưu tập của Hoàng đế Càn Long, mọi thứ – từ chất lượng sơn, chất liệu, cho đến sự trình bày – tất cả đều có chất lượng tốt nhất. Hay nói cách khác, chúng phù hợp để dâng lên cho Hoàng đế.
- Tìm một người họa sĩ hoặc một phong cách thực sự cộng hưởng với bạn
Lin Fengmian (1900-1991), Dân chài và Chim cốc. 25⅞ x 26¾ in (65,8 x 68 cm). Ước tính: $ 80,000-150,000. Bức tranh được đưa ra tại buổi đấu giá Tranh Trung Quốc Quý vào ngày 20 tháng 3 năm 2018 tại Christie’s New York
Tranh Trung Quốc có rất nhiều phong cách khác nhau. Một số là đơn sắc, và một số khác có màu sắc vô cùng sặc sỡ. Một số được thực hiện theo phong cách của giới tri thức, có nghĩa là họ có xu hướng sử dụng những nét vẽ mang tính biểu cảm cao và chúng được coi như là một biểu hiện của sự sáng tạo cá nhân. Những bức tranh khác thì được làm theo phong cách gong-bi, hoặc phong cách ‘tỉ mỉ’, sử dụng các chi tiết rất chính xác để khiến chúng mang tính trang trí nhiều hơn.
Để tập trung sự quan tâm sưu tầm, Hammer khuyên bạn nên tìm ra phong cách có tiếng nói mạnh mẽ nhất tới bạn, cho dù đó là đậm nét và biểu cảm hay yên tĩnh và chi tiết. Sau đó, bạn có thể tập trung vào một vài nghệ sĩ làm việc trong lĩnh vực đó, và làm quen với những tác phẩm của họ một cách thật gần gũi. Khi làm như vậy, bạn có thể phát triển con mắt nhìn và gu thẩm mĩ của mình đối với phong cách của một nghệ sĩ mà phù hợp với phong cách của chính bạn.
- Tìm hiểu về tiểu sử hoặc lý lịch của họa sĩ
Pu Ru (1896-1963), Học giả trên một chiếc thuyền, có niên đại năm wuyin (1938). 13⅜ x 8¾ in (34 x 22,2 cm). Ước tính: $15.000-30.000. Bức tranh được đưa ra tại buổi đấu giá Tranh Trung Quốc Quý vào ngày 20 tháng 3 năm 2018 tại Christie’s New York
Tranh truyền thống Trung Quốc được đánh giá cao nhất là những bức tranh thể hiện đặc điểm và tính cách của người nghệ sĩ. Người ta tin rằng một người xấu xa không thể tạo ra một tác phẩm nghệ thuật tốt. Để thực sự hiểu về tác phẩm của một nghệ sĩ, việc tìm hiểu tiểu sử và khoảng thời gian mà người nghệ sĩ đó sống là vô cùng cần thiết. Hammer nói thêm rằng: “Có rất nhiều mức độ phức tạp và mức độ quan tâm về một bức tranh Trung Quốc đẹp. Bạn càng biết nhiều, bạn càng trải nghiệm, bạn càng có thể hiểu một cách sâu sắc hơn về nó.”
Phương tiện để nghệ sĩ có thể giao tiếp chính là thông qua các nét vẽ. Bất kể nét vẽ của họ đậm và dứt khoát, hay mang nhiều sắc thái và dè dặt? Hay họ sử dụng nhiều nét vẽ khác nhau, hay chỉ có một vài nét vẽ được vẽ một cách rõ ràng?
- Quan tâm đến những nghệ sĩ ít nổi tiếng hơn
Zhang Shuqi (1899-1956), Hai chú chim và hoa, 1944. 10⅜ x 13¼ in (26,3 x 33,7 cm). Đã bán với giá $ 9.375 vào ngày 12 tháng 9 năm 2017 tại Christie’s New York
Hammer nói rằng một nhà sưu tầm thực sự của các họa sĩ Trung Quốc không nên lo lắng quá nhiều về những cái tên được tôn vinh rộng rãi. Thay vào đó, cô gợi ý rằng hãy nghe theo bản năng của bạn khi sưu tầm và mua thứ gì đó khiến bạn thích thú. Cô chỉ ra: “Bạn có thể có được một bức tranh tuyệt vời chỉ với giá một vài ngàn đô la”.
- Kiểm tra tình trạng tranh
Hammer lưu ý rằng hầu như bất kỳ một tác phẩm nào được thực hiện trong thời kỳ tiền hiện đại sẽ phải thông qua một số sửa chữa. Đôi khi, những sửa chữa này chỉ trông thật tuyệt vời trên bề mặt – nhưng đừng bị lừa dối. Chỉnh sửa quá tay có thể che khuất không chỉ những hư hại của bức tranh, mà cả những nét vẽ ban đầu, và điều này làm giảm giá trị – và cả tính xác thực – của tranh gốc.
Theo truyền thống thì các bức tranh Trung Quốc chỉ được mang ra và xem xét trong những dịp đặc biệt, hầu như để bảo tồn tình trạng của chúng. Nếu không thì chúng sẽ được lưu trữ trong nhà kho. Các nhà sưu tập mà quyết định cho những tác phẩm của họ được đóng khung và trưng bày liên tục nên cẩn thận để tránh ánh nắng trực tiếp. Ánh sáng nhân tạo yếu và điều kiện không quá khô và không quá ẩm ướt là lý tưởng để giữ một bức tranh truyền thống Trung Quốc trong tình trạng tốt.
- Xem tranh tại những triển lãm công khai
Ding Yunpeng (1547-Sau 1628), Học giả trong Rừng mùa thu. Mùa hè, năm xinchou (1601). Ước tính: $150.000-300.000. Bức tranh được đưa ra tại buổi đấu giá Tranh Trung Quốc Quý vào ngày 20 tháng 3 năm 2018 tại Christie’s New York
Sẽ mang lại giá trị tuyệt vời cho một nhà sưu tầm khi xây dựng một cơ sở dữ liệu trực quan với nhiều ví dụ khác nhau. Vì vậy, Hammer nói, việc đích thân đi xem các bức tranh là vô cùng cần thiết.
Tại Mỹ, những bộ sưu tập tranh Trung Quốc truyền thống đặc biệt mạnh mẽ tại các Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan (Metropolitan Museum of Art), Bảo tàng Nghệ thuật Cleveland (Cleveland Museum of Art), Phòng trưng bày Freer (Freer Gallery), Bảo tàng Mỹ thuật ở Boston (Museu of Fine Arts in Boston) và Bảo tàng Nghệ thuật Nelson-Atkins ở thành phố Kansas (Nelson-Atkins Museum of Art in Kansas City). Ở Trung Quốc, các bảo tàng cung điện ở Bắc Kinh và Đài Bắc, cũng như Bảo tàng Thượng Hải, là mẫu mực.
Hammer nói rằng: “Cũng nên nhớ rằng bạn có thể đến với Christie’s và sở hữu một bức. Khi cuộc sống trở nên quá bận rộn thì sẽ thật tuyệt khi có thể chậm lại và chỉ cầm một bức tranh ở trong tay.”
- Đừng để những bức tranh đe dọa
“Tôi chưa bao giờ thấy một bức tranh nào mà tự cuộn mình lại khi có một người lạ bước vào căn phòng,” Hammer nói. Ngay cả khi bạn không nói tiếng Trung Quốc, và không được kết nối với đất nước đó, bức tranh vẫn sẽ có điều gì đó để nói với bạn. Chuyên gia khẳng định: “Nó muốn có một cuộc đối thoại, bạn xem nó càng nhiều lần thì bạn sẽ càng tận hưởng cuộc trò chuyện với nó.”
Biên tập và dịch: Le Phan
