Chuyên gia Melissa van Vliet trả lời về câu hỏi này và các câu hỏi quan trọng khác về tranh chân dung.
- Tại sao người ta vẽ chân dung?
Vào thế kỷ 18, tầng lớp thượng lưu của nước Anh bước vào một kỷ nguyên mới của sự thịnh vượng. Không còn chỉ được dành riêng cho hoàng gia, những bức chân dung được lưu truyền – của bản thân hay của tổ tiên truyền lại – trở thành biểu tượng của sự giàu có và địa vị đáng được thèm muốn.
Những bức chân dung này được treo một cách đầy tự hào trong nhà, hoặc được trao cho những người khác làm quà tặng. Ví dụ, bức chân dung nhỏ này bởi Sir Joshua Reynolds được cho là được Lord Edgecumbe dùng làm quà tặng cho người tình. Một phiên bản lớn hơn nhiều đã bị phá hủy trong Chiến tranh thế giới thứ hai.
Sir Joshua Reynolds, P.R.A. (Plympton, Devon 1723-1792 London), Chân dung Richard, 2nd Baron Edgcumbe (1716-1761), mặc áo choàng của người quý tộc bên ngoài bộ đồ nhung màu xanh đậm. Sơn dầu trên gỗ sồi. 10 x 8 in (25,4 x 20,3 cm). Tác phẩm này được đưa ra bán tại buổi đấu giá Danh hoạ và tranh nước Anh (Old Master và British Paintings) vào ngày 28 tháng 4 năm 2016 tại Christie’s ở London nhưng đã bị thu hồi.
Cũng như ảnh tự chụp ngày nay, những bức chân dung cũng là một cách để người ta có thể lưu lại hình ảnh của mình trong những xu hướng thời trang mới nhất. Người phụ nữ được vẽ trong bức chân dung được cho là bởi James Wills (bên dưới bên phải) đeo hoa tai dạng chùm là điển hình của thời kỳ này. Trong khi đó, trong bức chân dung của Lady Anne Furye bởi Gainsborough (bên dưới bên trái), bà mặc một bộ váy xòe rộng (sack-back gown) mà phụ nữ nào thời kỳ này cũng phải có.
Ảnh Trái : Thomas Gainsborough, R.A. (Sudbury, Suffolk 1727-1788 London), Chân dung Lady Anne Furye, nhũ danh Greenly (sinh năm 1738), mặc một chiếc váy satin xòe màu trắng với phần bo ngực màu xanh, đeo một dải ruy băng xanh, vòng cổ ren, bông tai pha lê và cục hoa bông trên tóc. Sơn dầu trên vải. 30 x 25 in (76,3 x 63,5 cm). Tác phẩm này được đưa ra bán tại buổi đấu giá Danh hoạ xưa và tranh nước Anh (Old Master và British Paintings) vào ngày 28 tháng 4 năm 2016 tại Christie’s ở London và được bán với giá £ 60,000.
Ảnh phải : Bức tranh được cho là bởi Đức cha James Wills (hoạt động vào thời kì 1740-1777), Chân dung một phụ nữ, theo truyền thống được xác định là Ann Burney, trong một chiếc váy màu hồng với mũ và tay áo ren, bông tai ngọc trai, và một vòng cổ trong khung bầu dục tưởng tượng. 30⅛ x 25 in (76,5 x 63,5 cm). Sơn dầu trên vải. Tác phẩm này được đưa ra bán tại buổi đấu giá Danh hoạ xưa và tranh nước Anh (Old Master và British Paintings) vào ngày 28 tháng 4 năm 2016 tại Christie’s ở London và được bán với giá £ 24,375.
- Lí do gì khiến tôi mua bức chân dung của một người không hề quen biết?
Tranh chân dung là một lát cắt của lịch sử. Nếu bạn có thể xác định ra người trong tranh thì việc nghiên cứu hoặc đọc thêm có thể làm hồi sinh những câu chuyện của họ – điều này khiến cho tranh chân dung rất khác so với một bức tranh phong cảnh cô lập.
Với bức chân dung vẽ Lord Edgecumbe bởi Sir Joshua Reynolds, một nghiên cứu nhỏ đã cung cấp một cái nhìn sâu sắc không chỉ về mối quan hệ của Edgecumbe với người tình, mà còn hé lộ mối liên hệ giữa họa sĩ và người trong tranh: Reynolds và Edgecumbe là bạn thời thơ ấu, và cha của Edgecumbe là một trong những người bảo hộ sớm nhất của họa sĩ.
Đối với một số người, tranh chân dung chỉ đơn giản là những phần trang trí đẹp mắt – nhưng khi bạn bắt đầu khám phá những câu chuyện cá nhân xung quanh các tác phẩm thì chúng trở nên hấp dẫn hơn nhiều.
George Romney (gần với Dalton-in-Furness, Lancs. 1734-1802 Kendal, Cumbria), Chân dung của một cô gái trẻ, trong bộ váy trắng. Sơn dầu trên vải, không có khung. 15¼ x 12¾ in (38,5 x 32,5 cm). Tác phẩm này được đưa ra bán tại buổi đấu giá Danh hoạ xưa và tranh nước Anh (Old Master và British Paintings) vào ngày 28 tháng 4 năm 2016 tại Christie’s ở London và được bán với giá £ 16,250.
- Làm cách nào để xác định một người mẫu vô danh trong tranh?
Khi bạn không thể xác định chủ thể của bức chân dung thì bản thân tác phẩm thường có thể cung cấp manh mối: hãy tìm kiếm ở các mảng hoặc nhãn ở mặt sau hoặc dọc theo khung, có thể thấy 1 cái tên hoặc một phần của tên.
Năm ngoái, chúng tôi đã bán bức chân dung bởi George Romney mà có chữ viết tay của chính họa sĩ trên một nhãn gắn trên cáng – phần gỗ phía sau bức tranh. Đoạn chữ được cho là do Romney viết, cho biết tên của người trong tranh, và ngày của mỗi lần vẽ.
George Romney (Dalton-in-Furness, Lancashire 1734-1802 Kendal, Cumbria), Chân dung John Sparling (năm 1778), trong một chiếc áo khoác đen. Sơn dầu trên vải. 36¼ x 28¼ in (92,2 x 71,6 cm). Được bán với giá £ 7.500 vào ngày 30 tháng 4 năm 2015 tại Christie’s London.
Các tài liệu cho thấy nguồn gốc của tác phẩm cũng có thể tiết lộ tên của chủ thể trong tranh, và việc tìm kiếm sơ bộ trên internet đôi khi cũng sẽ tìm ra tên của những người mẫu nổi tiếng nhất – mặc dù việc tìm kiếm này cũng có thể đưa ra những thông tin gây hiểu lầm.
Một trong những nguồn hữu ích nhất là Thư viện và Lưu trữ Heinz (Heinz Archive and Library), thuộc Phòng trưng bày Chân dung Quốc gia của Luân Đôn (London’s National Portrait Gallery), nơi cung cấp dịch vụ tìm kiếm miễn phí (trực tiếp hoặc qua email). Nơi này có một kho lưu trữ lớn các bức chân dung và việc tìm kiếm dựa trên một cái tên duy nhất thường có thể đưa ra bức chân dung bạn cần tìm hoặc các chân dung khác của cùng một người mẫu. Việc so sánh các đặc điểm trên khuôn mặt có thể giúp xác nhận danh tính của người mẫu này.
- Liệu có những người mẫu khó có thể được xác nhận hơn những người khác?
Nếu bạn không có bất kì sự hướng dẫn nào, và chủ thể của bức tranh không xuất hiện trong bất kỳ tác phẩm nào khác thì rất khó để có thể xác định. Thử thách này còn có thể khó khăn hơn với những họa sĩ như Peter Lely, người đã nghĩ ra ncách kết hợp bố cục mà ông có thể tái sử dụng – những tư thế, kiểu tóc hoặc kiểu váy tương tự nhau đôi khi xuất hiện trong những bức chân dung của ông.
Do đó, nếu như chỉ có một vài chi tiết ít ỏi để phân biệt phong cách thì bà Ann Johnson có thể trông rất giống cô Ellen Smith, và một vài bức chân dung được biết đến khác của họ cũng có thể rất giống nhau.
- Liệu địa vị của chủ thể có làm tăng giá trị của bức tranh hay không?
Sir William Beechey, R.A. (Burford, Oxfordshire 1753-1839 London), Chân dung Vua George III (1738-1820), trong bộ đồng phục của Thống chế và Ngôi sao huân chương Garter (the Order of Garter), với Lâu đài Windsor đằng xa. Sơn dầu trên vải. 56½ x 46¾ in (143,5 x 119 cm). Tác phẩm này được đưa ra bán tại buổi đấu giá Danh hoạ xưa và tranh nước Anh (Old Master và British Paintings) vào ngày 28 tháng 4 năm 2016 tại Christie’s ở London và được bán với giá £ 43.750.
Một người mẫu có tiếng chắc chắn có thể làm tăng giá trị cho bức tranh, nhưng vẫn cần xem xét những yếu tố khác. Việc tìm hiểu xem tác phẩm là bản gốc hay bản sao và có bao nhiêu bức chân dung của người mẫu đó là rất quan trọng: ví dụ như bức chân dung Vua George III của William Beechey vẽ một người rất nổi tiếng, nhưng lại có rất nhiều những bức chân dung nổi tiếng khác của Vua George .
Bên cạnh danh tính của người mẫu, điều quan trọng là phải đánh giá tình trạng và chất lượng của bức tranh: một bức tranh chất lượng hạng nhất trong tình trạng hoàn hảo luôn luôn được tìm kiếm nhiều hơn.
- Liệu có quan trọng không nếu như bức chân dung của tôi là một nghiên cứu?
Nếu bạn có thể chứng minh một bức chân dung là một nghiên cứu cho tác phẩm lớn hơn thì giá trị của nó có thể được tăng lên – cho dù nó là một phiên bản nhỏ hơn của một tác phẩm lớn hơn nhiều, hay nó vẽ một người từ một bố cục lớn hơn nhiều.
Bản vẽ chuẩn bị cũng có thể cung cấp một cái nhìn tuyệt vời về nguồn gốc của tranh. Vào buổi đấu giá tháng 10, chúng tôi đã bán một bức tranh sơn dầu bởi John Downman mà có một bản vẽ chuẩn bị tương ứng tại Bảo tàng Fitzwilliam tại Cambridge (Cambridge’s Fitzwilliam Museum (bên dưới) – điều này đã xác nhận bất kể sự nghi ngờ nào về danh tính của họa sĩ và người mẫu, đồng thời cung cấp thêm thông tin về tác phẩm.
John Downman, A.R.A. (Ruabon, North Wales 1750-1824 Wrexham), Chân dung Letitia Anna Philippa Pervis, nửa người, trong bộ váy trắng. Đã ký và ghi ngày ‘J.Downman / Pinxit (?) / 1778’ (góc dưới bên trái). Sơn dầu trên đồng, hình bầu dục. 9 x 7 ½ in (23 x 19 cm). Được bán với giá £ 42,500 vào ngày 29 tháng 10 năm 2015 tại Christie’s in London
- Ai là những họa sĩ chân dung hàng đầu vào thế kỷ 18?
Vào nửa sau của thế kỷ 18, Joshua Reynolds trở thành họa sĩ tranh chân dung hàng đầu của nước Anh, phong cách của ông bị ảnh hưởng bởi tác phẩm của các nghệ sĩ bao gồm Rubens, Rembrandt và Van Dyck. Ông được ca tụng vì đã tạo ra các tác phẩm đa dạng, những tác phẩm này đã hóa phép cho những người mẫu của ông trở thành một tác phẩm tinh tế và đầy duyên dáng.
Những tên tuổi khác bạn nên tìm kiếm bao gồm George Romney và Thomas Gainsborough – hai trong số những nghệ sĩ chân dung được tìm kiếm nhiều nhất và nổi tiếng nhất trong thời đại họ sống, và Thomas Lawrence, người nổi tiếng với việc sử dụng màu sắc đậm và kỹ thuật được đổi mới.
Biên tập và dịch: Le Phan.
