Tạo hình của “Ông hoàng Pop-Art” Jeff Koons đã gây tranh cãi đạo ý tưởng hết lần này đến lần khác. Gần đây, anh bị cáo buộc ăn cắp ý tưởng từ các bức ảnh quảng cáo của nhãn hiệu quần áo Naf Naf của Pháp, việc kháng cáo không thành công và anh phải bồi thường 190.000 €. Trung tâm Pompidou ở Paris, nơi đã trưng bày các tác phẩm điêu khắc của anh cũng bị liên quan. Họ không được phép triển lãm các tác phẩm điêu khắc nữa và phải chia sẻ tiền bồi thường với Jeff Koons.
Chỉ xét riêng về con số, số tiền bồi thường so với giá đấu giá các tác phẩm điêu khắc Jeff Koons, có thể được ví như giọt nước tràn ly. Năm 2019, tác phẩm điêu khắc “Rabbit” bằng thép không gỉ của Koons đã được bán với giá 91,07 triệu đô la Mỹ tại Christie’s ở New York, đánh bại họa sĩ đương đại người Anh David Hockney để giành lại ngôi vị “nghệ sĩ đắt giá nhất trên thế giới”. Tác phẩm điêu khắc đạo ý tưởng được đề cập đến đã được bán với giá 4,3 triệu đô la Mỹ tại Christie’s ở New York và được mua bởi Quỹ Prada.
Tác phẩm điêu khắc “Fait d’hiver” liên quan lần này được hoàn thành vào năm 1988 và được làm bằng gốm sứ, là một trong những tác phẩm điêu khắc thuộc dòng “Banality” nổi tiếng của Jeff Koons. Tác phẩm điêu khắc được chia thành ba phần. Một người phụ nữ trong chiếc váy lưới cá đang nằm ngửa, nhìn chằm chằm vào con heo đất với thùng rượu. Ngoài ra còn có chim cánh cụt lớn và nhỏ đứng bên cạnh những chú lợn con.
Jeff Koons đã sản xuất tổng cộng 4 bộ tác phẩm điêu khắc “Fait d’hiver”, bộ duy nhất có chứng nhận nghệ sĩ nó được bán với giá 4,3 triệu đô la Mỹ tại Christie’s ở New York vào năm 2007. Nó đã được mua bởi Quỹ Prada (Fondazione Prada).
Năm 2014, Jeff Koons trưng bày tại Trung tâm Pompidou tác phẩm điêu khắc “Fait d’hiver”. Nhà quảng cáo người Pháp Franck Davidovici tìm thấy trong danh mục triển lãm rằng tác phẩm điêu khắc rất giống với bức ảnh mà ông chụp cho Naf Naf trong quảng cáo cùng tên năm 1985. Năm sau đó, ông đã đệ đơn lên tòa án, buộc tội Jeff Koons đạo ý tưởng, đòi bồi thường thiệt hại 300.000 € và tịch thu tác phẩm điêu khắc.
(Ghi chú của người biên tập: Năm 2014, triển lãm Jeff Koons được tổ chức tại Bảo tàng Whitney ở New York, Trung tâm Pompidou ở Paris và Bảo tàng Guggenheim ở Bilbao. Tác phẩm điêu khắc “Fait d’hiver” đã được trưng bày ở cả ba địa điểm.)
Nếu chúng ta so sánh tác phẩm điêu khắc với các bức ảnh quảng cáo, bố cục của toàn bộ bức ảnh và tượng gần như giống nhau, sự khác biệt có thể là áo da của nữ người mẫu được thay bằng áo lưới cá, và tác phẩm điêu khắc có hai con chim cánh cụt, một lớn và một nhỏ. Alain Seban, chủ tịch Trung tâm Pompidou vào thời điểm đó, bảo vệ Jeff Koons, nói rằng loạt tác phẩm điêu khắc này dựa trên chủ đề của các sản phẩm thương mại, quảng cáo và hình ảnh tạp chí.
Năm 2018, tòa án Pháp đã ra phán quyết rằng Jeff Koons thua kiện và yêu cầu bồi thường 135.000 euro. Phán quyết tuyên bố rằng bố cục của tác phẩm điêu khắc và bức ảnh quảng cáo rõ ràng là giống nhau. Ví dụ, tư thế của người phụ nữ trong bức tượng và bức ảnh giống nhau, và ngay cả hướng của sợi tóc trên má trái cũng giống nhau. Sau khi tác phẩm điêu khắc gây tranh cãi, Quỹ Prada, nơi cho mượn bức tượng, đã tự nguyện thu hồi lại, và nó không bị tịch thu.
Jeff Koons đã nộp đơn kháng cáo và hiện bị thua. Số tiền bồi thường đã tăng từ 135.000 € lên 190.000 €. Tác phẩm không thể được triển lãm ở Pháp. Nếu Jeff Koons hoặc Trung tâm Pompidou trưng bày tác phẩm này trên Internet, khoản bồi thường là 600 € mỗi ngày sẽ được yêu cầu. Ngay cả công ty in ấn từng in danh mục triển lãm trước đây cũng phải trả cho Franck Davidovici 14.000 €.
Khánh Phượng Lisa
(dịch và tổng hợp)
