Thú vui sưu tập đôi khi nó không đơn giản là một ham muốn sở hữu những món đồ đẹp quý hiếm mà còn vì lòng yêu nước, muốn bảo tồn một nền văn hoá của dân tộc mình. Cuộc chiến tranh dành chiếc đầu rồng này giữa những nhà sưu tập Trung Quốc và nước ngoài là một ví dụ.
Được chào bán ra cách đây không lâu tại Paris, chiếc đầu rồng “được cho” là thuộc bộ 12 đầu con giáp từng được trưng bày tại khu vườn Viên Minh. Nơi đây là một tổ hợp các cung điện và vườn nằm cách thành Bắc Kinh 8 km về phía tây bắc, được xây vào thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19, là nơi các hoàng đế của nhà Thanh ở và cai quản triều chính. Viên Minh Viên nổi tiếng vì có các khu vườn và tòa nhà và các công trình nghệ thuật.
Bộ 12 đầu con giáp này rất nổi tiếng bởi tính nghệ thuật và tâm linh, nó được hai thầy tu dòng Tên làm việc tại triều đình vua Càn Long thiết kế. Mỗi chiếc đầu con giáp được gắn tại một vị trí của đài phun nước có chức năng như một chiếc đồng hồ báo giờ. Dựa vào tên 12 con vật đại diện cho mỗi năm, hai vị thầy tu đã đặt nó tại những vị trí điểm giờ khác nhau. Cứ đến giờ nào thì trên miệng của con giáp đó sẽ phun nước. Đúng 12 giờ trưa thì cả 12 con đều phun cùng một lúc. Đây là một tổng thể thiết kế vô cùng tinh xảo.
Năm 1860, khi liên quân Anh-Pháp tấn công Bắc Kinh, tiến vào Viên Minh đốt phá và cướp sạch mọi thứ. Đội quân lê dương đã cuỗm đi vô số cổ vật, trong đó có 12 chiếc đầu con giáp này. Hơn hai thế kỷ sau, những chiếc đầu bắt đầu được người ta mang ra đấu giá trên thị trường đồ cổ thế giới. Năm 2000, ba cái đầu được Sotheby’s và Christie’s đấu giá tại Hồng Kông. Tập đoàn Poly đã tham gia và thắng đấu giá, chiếc đầu hổ được bán với giá 14 triệu đô la HK, đầu trâu 7 triệu và đầu khỉ 7,4 triệu. Hiện vật trên sau đó được trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật Poly ở Bắc Kinh. Bảo tàng sau đó lại được một ông trùm cờ bạc Macao tặng thêm hai cái đầu. Năm 2009, tỷ phú Pháp, François-Henri Pinault, người sở hữu sàn đấu giá Christie’s đã mua được tượng đầu chuột và thỏ, sau đó ông cũng trả lại cho Trung Quốc.
Nhà sưu tập Trung Quốc vẫn đi săn lùng những chiếc đầu còn lại. Chiếc đầu rồng ban đầu được giới sưu tập Trung Quốc cho là nằm ở lãnh thổ Đài Loan, riêng tượng đầu rắn, cừu, gà và chó vẫn không biết đang ở nơi nào.
Khi nhà đấu giá Pháp chào bán chiếc đầu rồng, một số chuyên gia Trung Quốc đã vào cuộc, họ cho rằng đây có thể là phiên bản copy của chiếc đầu rồng thật, nhưng cũng không dám chắc chắn 100%. Tuy nhiên không vì vậy mà các nhà sưu tập Trung Quốc bỏ lỡ, sau một hồi tranh giành trên sàn với những nhà sưu tập ngoại quốc, chiến thuật “thà giết lầm còn hơn bỏ sót” được họ áp dụng triệt để. Chiên thắng cuối cùng cũng đã thuộc về họ khi chấp nhận bỏ ra 2,4 triệu USD, chưa tính phí nhà đấu giá, để đưa được chiếc đầu Rồng này hồi hương.
Với tất cả sự chúc mừng của Nghệ Thuật Xưa
Paris 22 /12/2018.
