Tác phẩm không tựa để, chỉ viết chữ tu m’ đánh dấu lần cuối cùng ông vẽ loại tranh dầu. Bức tranh đó được bà Katherine Sophie Dreier (1877-1952), người bảo hộ trung thành của ông, đặt cho ông vẽ để trang hoàng phía trên kệ sách với giá 1000 dollar. Nó nói lên tài năng của ông bị lệ thuộc bởi đồng tiền nên lòng ông bực bội. Nó nói lên lòng phẫn nộ của ông đối với người đã coi rẻ giá trị của ông. Ông chỉ viết chữ tu m’ có thể có nghĩa là “cô làm tôi bực mình” (tu m’embêtes) nhưng mỗi khán giả có một lối diễn dịch khác nhau vì có biết bao là động từ bắt đầu bằng nguyên âm “a, e, i o, u ”
Tu m’ Photo : The Philadelphia Museum of Art / Scala ADAGP
N1913, Marcel Duchamp có nảy sinh một ý là gắn một bánh xe đạp trên một cái ghế đẩu trong nhà bếp rồi quay nó để chơi. Tác phẩm nghệ thuật? Chính việc này đã dẫn đến việc tạo bức tranh thuộc loại ready-made (làm sẵn): Bicycle Wheel
Bicycle Wheel, Marcel Duchamp
Ngày trưng bày họa phẩm trường phái Siêu thực đầu tiên tại New York, Marcel Duchamp đã giăng một hệ thống dây trong phòng triển lãm, bắt buộc khán giả phải hoạt động một chút trước khi vô phòng trưng bày tranh của ông!
Trên mộ bia của ông ở Rouen có ghi:“D’ailleurs c’est toujours les autres qui meurent” (Vả chăng luôn luôn chỉ những người khác mới chết)
Vài câu trầm tư của Marcel:
Nghệ thuật là trò chơi giữa mọi người và ở mọi thời đại
Lời phê bình càng chống đối thì người nghệ sĩ càng phải được khuyến khích
Sự yên lặng là sản phẩm tốt nhất mà ta có thể làm, bởi vì tự nó lan truyền: người ta không tỏ nó ra nhưng mọi người đều hưởng nó
Ta có thể thấy người nhìn, nhưng không thể nghe người đang lắng nghe
Có nên phản ứng chống lại sự lười biếng của các đường rầy giữa hai chuyến xe lửa không?
Kẻ thù lớn nhất của nghệ thuật là thị hiếu
L’art est un jeu entre tous les hommes de toutes les époques
Plus la critique est hostile, plus l’artiste devrait être encouragé
Le silence, c’est la meilleure production qu’on puisse faire, parce qu’il se propage : on ne le signe pas et tout le monde en profite
On peut voir celui qui regarde, mais on ne peut pas entendre celui qui écoute
Faut-il réagir contre la paresse des voies ferrées entre deux passages de trains ?
Le grand ennemi de l’art, c’est le bon goût
Tác giả : Võ Thị Diệu Hằng
