Định giá tác phẩm nghệ thuật khác hoàn toàn quá trình sáng tác, đó là việc làm sau khi tác phẩm đã hoàn thiện, khi tác phẩm đã sẵn sàng để rời khỏi xưởng làm việc của nghệ sĩ và được chính bản thân bạn bán ra, hay bán thông qua một bộ tập, tại hội chợ nghệ thuật, online, tại các studio mở, qua gallery, từ các chuyên gia môi giới nghệ thuật, hoặc từ bất cứ nơi nào. Hoạt động sáng tác nghệ thuật là việc mang tính chất cá nhân, bằng những kinh nghiệm, kỹ năng, kiến thức có từ bên trong người nghệ sĩ. Nhưng định giá tác phẩm nghệ thuật lại là việc đến từ những yếu tố khác, từ bên ngoài với đầy đủ các yếu tố của thị trường, trong thế giới thực, nơi mọi thứ được mua bán bằng tiền, nơi mà hầu hết những thứ có giá trị được định giá bởi thị trường.
Điều tốt nhất là bạn cần hiểu rõ sự hoạt động của thị trường nghệ thuật nơi phù hợp với tác phẩm nghệ thuật của mình và so sánh chúng với những tác phẩm của các nghệ sĩ khác tại những nơi mà các tác phẩm nghệ thuật được bán ra, một sự chuẩn bị thật tốt sẽ giúp bạn có thể định giá được tác phẩm nghệ thuật của mình. Giống như bất kỳ các sản phẩm nào khác, các tác phẩm nghệ thuật cũng được định giá theo chỉ số –Chỉ số giá trị của nghệ thuật– tiêu chí này sẽ có ích khi bạn làm việc với thị trường hơn là hoạt động sáng tác nghệ thuật. Đó là cách làm của những người đang hoạt động trong thế giới nghệ thuật: những Art dealer, người làm gallery, người môi giới tác phẩm nghệ thuật, nhà xuất bản, nhà đấu giá, chuyên gia thẩm định, nhà phê bình và những nhà sưu tập nghệ thuật đầy kinh nghiệm. Đó là cách để Định giá tác phẩm nghệ thuật (Put dollar values on art). Bạn hiểu rõ giá trị tác phẩm của mình, thị trường nghệ thuật cũng có cách định giá được tác phẩm của bạn, và bằng cách nào đó từ hai phía, thị trường và người nghệ sĩ gặp nhau tại một điểm để có thể định được một giá trị được quy đổi thành tiền cho tác phẩm nghệ thuật.
Chúng ta hãy lấy một ví dụ không liên quan tới nghệ thuật để xem thị trường định giá một sản phẩm như thế nào. Giả sử một chiếc xe Toyota Camry sản xuất 2001 đã chạy 200.000 km được rao bán với giá 45.000 $ (Khoảng hơn 1 tỷ đồng tiền Việt). Chủ chiếc xe có thể sẽ không bán được với giá quá cao như vậy. Để bán một chiếc xe đã chạy rất nhiều km, bạn phải đặt giá theo các tiêu chí nhất định –Tiêu chí của thị trường xe đã qua sử dụng–. Trong cùng một cách, để bán các tác phẩm nghệ thuật, bạn phải định giá theo –Tiêu chí của thị trường nghệ thuật–. Tìm hiểu về tiêu chí định giá, cách áp dụng cho những tác giả, tác phẩm khác nhau là điều cần thiết để có thể định giá thành công tác phẩm của bạn.
Giá của nghệ thuật không từ trên trời rơi xuống. Khi bạn định giá tác phẩm, bạn phải chứng minh được mức giá đó là hợp lý, dựa trên tiêu chí nghệ thuật của tác phẩm và quá trình lao động nghệ thuật của bạn, hay so sánh với những tác phẩm bạn đã bán cho khách hàng trước đây. Những người am hiểu về nghệ thuật và những người hoạt động trên thị trường nghệ thuật sẽ có nhiều cách khác nhau để tự định giá được tác phẩm mà không cần hỏi bạn, cho dù bạn có cảm thấy tác phẩm của mình vô cùng giá trị hay không. Để bán được, bạn phải chứng minh và thuyết phục được khách hàng rằng mức giá mà bạn đặt ra là mức giá hợp lý nhất cho tác phẩm. Nếu bạn không thể làm được điều này, chắc chắn bạn sẽ một thời kỳ khó khăn để bán các tác phẩm của mình. Vậy bắt đầu thế nào? Nếu những tác phẩm tương tự của bạn đã bán không có một mức giá chung, không bán trong một thị trường thống nhất, việc bán trước đây của bạn diễn ra thất thường, hay bạn đang cố gắng để thay đổi giá bán và không có một căn cứ cụ thể nào để định giá được tác phẩm. Thì có một cách tốt để bắt đầu là sử dụng phương pháp định giá của các công ty bất động sản. Giá bán của một ngôi nhà khi đưa ra thị trường được tính toán giá dựa trên những thông tin có thể “so sánh được”, từ những dữ liệu “chung đã có”, với giá nhà trong cùng khu phố, cùng tiêu chuẩn và diện tích xây dựng.Ví dụ: Chúng ta đem một căn biệt thự với đầy đủ sân vườn tới khu Beverly Hills. Nó sẽ có giá khoảng năm, mười và có thể tới Bốn mươi triệu đô Mỹ. Bây giờ chúng ta mang căn nhà đó tới khu vực đồng bằng Bắc Dakota (Khu vực biên giới giáp ranh với Canada. nd). Nó sẽ có giá khoẳng 200.000 $ , 500.000 $ hoặc nhiều hơn một chút là tối đa. Cùng một căn biệt thự nhưng giá hoàn toàn khác nhau do chúng ở khu vực khác nhau với các tiêu chí định giá khác nhau.
Bạn thấy đấy, không thể định giá tác phẩm một cách vô căn cứ, bạn cần quan tâm tới các “đồng nghiệp”, bối cảnh ra đời của tác phẩm, “tiêu chí đánh giá” phù hợp với hoạt động của thị trường nghệ thuật. Bạn sẽ thấy không có bất kỳ khó khăn gì khi bạn tham gia thị trường, cho dù tại thành phố bạn sống, đất nước của bạn, quốc gia cùng khu vực hay trong thị trường quốc tế, đều cùng có một tiêu chuẩn định giá chung, cho các trường phái, các nhóm nghệ sĩ, đều có cơ sở để định giá, và chắc chắn cũng dành cho bạn. “Nhưng nghệ thuật của tôi là duy nhất! Không thể định giá nghệ thuật theo cách như vậy!” Bạn có thể nghĩ như thế, bạn đúng, tác phẩm nghệ thuật của bạn là duy nhất, nhưng như vậy là nói về những ngôi nhà khác nhau tại những vùng khác nhau. Việc định giá không xảy ra vấn đề gì đối với sự độc đáo của bạn, cách đánh giá đó dựa trên sự tương đồng trên con đường nghệ thuật giữa bạn với những người nghệ sĩ khác, giống như những ngôi nhà tương tự nhau trên cùng một tiêu chuẩn đánh giá (cả hai đều có 2 phòng ngủ, 2 phòng tắm, diện tích xây dựng tương đồng, sân, vườn, số tầng, v.v..).
Dưới đây là một số chi tiết mà tác phẩm của bạn sẽ tìm được điểm tương đồng khi so sánh với tác phẩm của nghệ sĩ khác: so sánh sự tương tự về kích thước, hình dạng, trọng lượng, trường phái, chủ đề, màu sắc, thời gian để hoàn thiện tác phẩm, thời điểm thực hiện tác phẩm trong sự nghiệp của bạn, thời gian bạn nghiên cứu và sáng tác theo loại hình nghệ thuật đó, có bao nhiêu tác phẩm bạn đã thực hiện, trường phái bạn lựa chọn sáng tác là gì (hiện thực, siêu thực, trừu tượng, tượng trưng, lập thể vv), nghệ sĩ nào gây ảnh hưởng tới quá trình sáng tác của bạn. Và như vậy, việc của bạn là khám phá thị trường nghệ thuật của chính bạn, để tâm trí rộng mở, tìm hiểu các tác phẩm tương tự, những người nghệ sĩ sáng tác ra những tác phẩm đó, tìm kiếm những người có kinh nghiệm, trình độ tương tự như bạn, xem cách họ đang đặt giá các tác phẩm và tìm hiểu tại sao họ làm vậy.
Nếu những người mà bạn biết chưa có kinh nghiệm định giá, là những người chưa bán được nhiều tác phẩm, thì có một cách khởi đầu khác cho bạn là định giá tác phẩm dựa trên thời gian lao động và chi phí dành cho nguyên vật liệu đã dùng. Tính cho mình một mức lương theo giờ, thêm chi phí nguyên vật liệu và tính ra mức giá của tác phẩm. Ví dụ: nếu chi phí vật liệu là 50$, bạn dành 20 giờ để hoàn thiện, bạn trả lương cho mình 20$/giờ để thực hiện tác phẩm vậy giá của tác phẩm khi hoàn thiện là 450$ (20$ X 20 giờ + 50$ chi phí nguyên vật liệu). Nhưng đừng quên việc so sánh với những nghệ sĩ khác. Nếu bạn sử dụng công thức này và thấy rằng tác phẩm của mình đắt hơn rất nhiều so với tác phẩm cùng thể loại của nghệ sĩ khác, bạn phải suy nghĩ lại về mức lương dành cho mình, có lễ nên giảm mức lương theo giờ xuống một chút.
Tóm lại, dưới đây là những nguyên tắc căn bản để dùng khi định giá tác phẩm nghệ thuật của bạn:
Bước 1: Xác định thị trường nghệ thuật bạn tham gia. Bạn bán tác phẩm của mình ở đâu? Tại thành phố bạn sống, tại đất nước của bạn, trong các quốc gia cùng khu vực hay tại thị trường quốc tế? Các tác phẩm, nghệ sĩ và giá tác phẩm đang có trên thị trường của bạn là những điều bạn nên chú ý nhất.
Bước 2: Xác định trường phái thể hiện. Những loại hình nghệ thuật bạn thực hiện. Phong cách thể hiện. Những điểm tương tự đối với các tác phẩm cùng thể loại. Cách để bạn tổng hợp thành catalog. Ví dụ: bạn vẽ trừu tượng, đó là lối trừu tượng nào, bạn mô tả về tác phẩm thế nào? Đây là trường phái thể hiện mà bạn muốn tập trung so sánh để định giá?
Bước 3: Tìm các nghệ sĩ sáng tác tương đồng với bạn từ internet hoặc tại các gallery, xưởng vẽ của các nghệ sĩ hay những nơi có thể gặp và xem các tác phẩm của mọi người. Đặc biệt chú ý những nghệ sĩ có sự nghiệp, thành tựu tương đồng với bạn, những người có thời gian lao động nghệ thuật như bạn, cách thể hiện tác phẩm giống bạn, những người bán tác phẩm tương đồng với tác phẩm của bạn.
Bước 4: Xem các nghệ sĩ tương tự định giá tác phẩm của họ. Mức giá mà họ đặt ra sẽ là ước tính ban đầu để bạn có thể định giá được tác phẩm của mình.
Tác giả : Khúc Ngọc Minh
Tháng 4/2016
—
Còn tiếp)
Bài dịch từ: http://www.artbusiness.com
Ảnh từ: http://www.widewalls.ch
*Những bài viết từ trang cá nhân của tôi các bạn chia sẻ cần đề rõ nguồn từ tác giả. Xin cảm ơn.
