Một sách phong bằng bạc mạ vàng, trước đây thuộc sưu tập của ông Hồ Đình Xuân ở Pháp, được đưa ra bán đấu giá ở Paris vào năm 1996. Đây là sách phong do vua Thiệu Trị tấn phong cho vợ là bà Vũ Thị Viên, từ hạng Lương tần lên hạng Lương phi vào năm Thiệu Trị thứ 6 (1846). Sách gồm 5 tờ 10 trang, kích thước 23cm x 14cm. Theo sách Khâm định Đại Nam hội điển sl do Nội các triều Nguyễn biên soạn, thì sách phong cho các phi được làm bằng bạc mạ vàng, dài 5 tấc 4 phân (21,60 cm), rộng 3 tấc 2 phân 4 ly (12,96 cm), với hai tờ bìa khắc hình rồng mây, bên trong có 3 tờ sách khắc sách văn. Như thế, sách phong cho Lương phi Vũ Thị Viên có kích thước lớn hơn. Đây là một điều khá đặc biệt.

 

Nguyên văn sách văn như sau:

 

維 紹 治 陸 年 歲 次 丙 午 正 月 丁 巳 朔 越 貳 拾 日 丙 子

 

  天 興 運

 

皇 帝 若 曰

 

朕 惟

 

王 化 所 先 正 始 係 儀 型 之 準

 

邦 家 有 慶  自 內 隆 恩  格 之 施

 

穀 旦 載 蠲 溫  綸 誕 播

 

睠 惟

 

良 嬪 武 氏

 

勳 賢 令 閥

 

淑 慎 貞 資

 

端 莊 懋 迪 芳 徽 內 治 贊 肅 雍 之 化

 

虔 恪 彌 敦 懿 行 上 事 嫻 婉 順 之 儀

 

怡 愉 上 慰 慈 顏

 

嘉 美 疊 承 榮 命

 

  朕 初 登 壽 衮 施 恩 曾 普 施 寰 瀛

 

肆 今 仰 體 鴻 慈 序 德 宜 隆 于 章 衮

 

式 稽 彝 典

 

用 侈 殊 褒

 

茲 特 晉 封 爾 為 良 妃

 

妃 期

 

祇 奉 榮 光

 

凜 遵 成 訓

 

柔 儀 有 穆 恪 循 矩 範 以 無 違

 

福 祉 方 來 上 藉 廕 庥 于 弗 替 

 

欽 哉

 

Phiên âm:

 

Duy Thiệu Trị lục niên tuế thứ Bính Ngọ, chính nguyệt, Đinh Tị sóc việt nhị thập nhật

 

                                                                                                                        Bính Tí

 

Thừa thiên hưng vận

 

Hoàng đế nhược viết

 

Trẫm duy

 

Vương hóa sở tiên, chính thủy hệ nghi hình chi chuẩn

 

Bang gia hữu khánh, tự nội long ân cách chi thi

 

Cốc đán tải quyên, ôn luân đản bá

 

Quyến duy

 

Lương tần Vũ thị

 

Huân hiển lệnh phiệt

 

Thục thận trinh tư

 

Đoan trang mậu địch phương huy, nội trị tán túc ung chi hóa

 

Kiền khác di đôn ý hạnh, thượng sự nhàn uyển thuận chi nghi

 

Di du thượng úy Từ nhan

 

Gia mỹ điệp thừa vinh mệnh

 

Trị Trẫm sơ đăng thọ cổn, thi ân tằng phổ thí hoàn doanh

 

Tư kim ngưỡng thể hồng từ, tự đức nghi long vu chương cổn

 

Thức kê di điển

 

Dụng xỉ thù bao

 

Tư đặc tấn phong nhĩ vi Lương phi

 

Phi kỳ:

 

Chỉ phụng vinh quang

 

Lẫm tuân thành huấn

 

Nhu nghi hữu mục khác tuần củ phạm dĩ vô vi

 

Phúc chỉ phương lai thượng tịch ấm hưu vu phất thế

 

Dịch nghĩa:    

 

Vào niên hiệu Thiệu Trị thứ 6, năm Bính Ngọ, tháng Giêng, đã vượt ngày Sóc (mồng 1)

 

                                                                         Đinh Tị được 20 ngày, là ngày Bính Tí

 

Thừa thiên hưng vận

 

Hoàng đế ban rằng:

 

Trẫm nghĩ:

 

Vương gia giáo hóa ưu tiên lấy biểu nghi làm chuẩn mực

 

Khánh lễ quốc gia, theo phép ra ân lớn tự bên trong.

 

Chọn được ngày lành

 

Ban ra Ân chiếu

 

Đoái nghĩ Lương Tần họ Vũ:

 

Con nhà danh giá công lao

 

Tư cách đằm thắm thận trọng

 

Đoan trang tốt đẹp hết sức trợ giúp cung cấm, dạy bảo thuận hòa

 

Cung kính nết hạnh, dốc lòng phụng thờ bề trên, dịu dàng khuôn phép

 

Vui vẻ chiều ý đức Từ1

 

Khéo khôn nhận đầy sủng mệnh.

 

Đúng dịp Trẫm mới lên tuổi thọ2, nên ân ban khắp chốn đất trời

 

Nay đang cậy đức lớn đức Từ, cần lớn lao để thêm long trọng

 

Dựa theo phép tắc

 

Để ngợi khen riêng

 

Nay đặc biệt tấn phong ngươi là Lương phi

 

Phi hãy:

 

Cung nhận tiếng khen

 

Kính tuân giáo huấn

 

Thuận kính đúng theo khuôn mẫu, không có điều lầm lẫn

 

Phúc lành mới được nương nhờ, còn mãi chở che

 

Kính thay!3

 

Theo sách Nguyễn Phúc tộc thế phả, Lương phi Vũ Thị Viên là vợ thứ của vua Thiệu Trị và con gái của Phó vệ úy Vũ Hữu Lĩnh, người huyện Hương Trà (tỉnh Thừa Thiên). Bà sinh ra 4 hoàng tử: Nguyễn Phúc Hồng Hưu (Gia Hưng vương), Nguyễn Phúc Hồng Kiện (An Phúc quận vương), Nguyễn Phúc Hồng Bàng, Nguyễn Phúc Hồng Thụ, và 2 hoàng nữ: Nguyễn Phúc Ý Phương (Đồng Phú công chúa), Nguyễn Phúc Minh Tư. Cho đến nay, sách phong Lương phi Vũ Thị Viên là sách phong duy nhất bằng bạc mạ vàng vẫn còn tồn tại, vì ở Việt Nam và hải ngoại, người ta chỉ còn trông thấy một số đồng sáchthể sách (sách lụa) mà thôi, chủ yếu mang niên hiệu từ đời Tự Đức trở về sau.

Tác giả : Philippe Truong

1. Chỉ Thuận Thiên Cao hoàng hậu

2. Lúc này vua Thiệu Trị đúng 40 tuổi, nên mới dùng sơ thọ

3. Tác giả bài viết chân thành cám ơn nhà nghiên cứu Vĩnh Cao đã phiên âm và dịch nghĩa sách văn này.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.